Elektrikli Araç Teknolojileri ve Ekosistemi, Türkiye ve Dünya Genelindeki Gelişmeler
11 Nisan 2024 tarihinde Fenerbahçe Üniversitesinde Oturuma katılan Fronius Solar Satış Direktörü Yalım Serdar Serhadlıoğlu “Elektrikli Araç Teknolojileri ve Ekosistemi, Türkiye ve Dünya Genelindeki Gelişmeler” konusunda değerlendirmelerde bulundu. Serhadlıoğlu gerçekleştridiği sunumda şu bilgileri verdi
Küresel Vizyon: Standartlar, Pazar Büyüklüğü ve Uygulama Alanları
EV sektörü küresel ölçekte hızla büyürken, şarj altyapısının standardizasyonu (IEC, ISO, SAE vb.), güvenliği ve verimliliği öncelikli hale gelmiştir.
•Genel Pazar Potansiyeli: Avrupa EV Şarj Hizmetleri Pazarı’nın 2030’a kadar 11 Milyar USD’yi aşması bekleniyor.
•Çift Yönlü Şarj Pazarı Büyüklüğü: Küresel Çift Yönlü EV Şarj Cihazı Pazarı’nın 2024’te 1,14 Milyar USD değerinde olduğu ve 2025-2032 tahmin döneminde %20,3’lük bir YBBO ile büyümesi beklenmektedir.
Türkiye’de Mevcut Durum ve Hızlı Büyüme
Türkiye, EV şarj altyapısında Avrupa’nın önde gelen ülkelerinden biri olma yolunda hızla ilerliyor.
•Çarpıcı Büyüme: Şubat 2025 itibarıyla istasyon sayısı 11.000’i, soket sayısı 28.000’i geçti. 2024’te soket sayısı %116, kurulu güç %147 arttı.
•DC Hızlı Şarj Odaklı Yatırım: 2024’teki ~110 Milyon USD yatırımın %85’i DC istasyonlara yapıldı.
•Bölgesel Yoğunlaşma ve Yayılım: Metropoller, sanayi ve turizm bölgelerinde kurulum taleplerinde %500-%1600 arasında rekor artışlar yaşanıyor.
İnovasyonun Kalbi: Akıllı Şarj, V2G, Şebeke Esnekliği ve Kullanıcı Deneyimi
EV’ler “tekerlekli bataryalar” olarak enerji sisteminin ayrılmaz bir parçası haline geliyor. Akıllı şarj ve V2G teknolojileri bu dönüşümün merkezinde yer alırken, kullanıcı deneyimi kritik önem taşıyor.
•Akıllı Şarj (V1G – Tek Yönlü): Şarj zamanlamasını optimize eder.
•V2G ve Diğer Çift Yönlü Uygulamalar (V2H/V2L/V2X): EV’lerin enerji depolayıp geri vermesini sağlar.
•Pazar Hakimiyeti: Küresel çift yönlü şarj pazarında V2G segmenti lider.
•Potansiyel: 2030’da Avrupa’daki EV batarya kapasitesi (114 TWh), kıtanın yıllık güç talebinin %4’ünü karşılayabilir.
•Faydaları: Şebeke esnekliği, yenilenebilir entegrasyonu, maliyet tasarrufu (şebeke yatırımlarında yıllık €4 Milyar potansiyel tasarruf – Avrupa; EV sahibi için %20’lere varan TCO tasarrufu), yeni gelir modelleri.
•Teknolojik Trendler ve Ar-Ge Fırsatları: SiC/GaN elektroniği, AI/ML tabanlı kontrol algoritmaları, ISO 1511820/OCPP 2.0.1 standartları, çift yönlü OBC’ler, gelişmiş BMS.
•Zorluklar ve Ar-Ge Alanları: Standardizasyon, veri paylaşımı, siber güvenlik, maliyet, batarya sağlığı, tüketici kabulü, regülasyon, sınırlı araç uyumluluğu.
Kullanıcı Deneyimi ve Beklentiler (Kanada & Avrupa Raporlarından Bulgular):
•Şarj Alışkanlıkları: Evde şarjı olmayanların halka açık şarja bağımlılığı yüksek (%88 – Kanada). Farklı kullanıcı grupları için farklı çözümler gerekli.
•Ağ Kapsamı ve Konum: Genel memnuniyetsizlik var (%44 rotasını değiştiriyor – Kanada). Stratejik konumlandırma önemli.
•Hizmet Kalitesi ve Güvenilirlik: İstasyon işgalleri (%45), arızalar (%15-30), güç tutarsızlıkları (%37-42), erişilebilirlik sorunları (tabela, kablo, güvenlik) yaygın şikayetler (Kanada verileri).
•Ödeme Sistemleri ve Maliyet: Ağ karmaşası (%71 en az 2 ağa üye – Kanada), basit ödeme tercihi (Kredi Kartı %54 – Kanada), kWh fatura tercihi (%70 – Kanada), fiyat tutarsızlığı (%60 – Kanada) önemli konular.
•V2G/Akıllı Şarj Beklentileri: Güven, şeffaflık, kolay kullanım ve net ekonomik fayda kritik. Batarya sağlığı endişeleri giderilmeli. ToU tarifelerine katılım isteği (%49 – Kanada) potansiyeli gösteriyor.
Evde Şarj Çözümleri ve Kullanıcı Pratikleri
EV sahiplerinin büyük çoğunluğu için evde şarj, en temel ve tercih edilen yöntemdir. Bu durum, akıllı ev sistemleri ve V2H/V2G gibi teknolojiler için önemli bir başlangıç noktası oluşturur.
Evde Şarjın Avantajları:
Evde Şarj Seçenekleri:
•Seviye 1 (Mod 2 – 120V): Standart prizden yapılır, ek kurulum gerektirmez. Yavaş şarj sunar (saatte ~5-8 km menzil), kısa mesafe kullananlar ve uzun şarj süresi olanlar için uygundur.
•Seviye 2 (Mod 3 – 240V): Özel kurulum (240V priz/hat) gerektirir. Çok daha hızlı şarj sunar (saatte ~30-60 km menzil). Çoğu kullanıcı için hız ve maliyet açısından en dengeli seçenektir. (Örn: ChargePoint, Siemens, JuiceBox gibi markalar.
Kurulum Süreci:
1.İhtiyaç Analizi: Günlük sürüş mesafesine göre şarj gücü ihtiyacını belirleme.
2.Elektrik Sistemi Kontrolü: Evin elektrik panosunun ek yükü kaldırıp kaldıramayacağının yetkili bir elektrikçi tarafından kontrolü ve gerekirse güncellenmesi.
3.İstasyon Kurulumu: Seviye 2 için profesyonel kurulum (priz ve ünite montajı). Konum seçimi önemlidir (garaj, otopark vb.). İzin gerekip gerekmediği kontrol edilmelidir.
4.Sistem Testi: Kurulum sonrası şarj işleminin düzgün çalıştığının kontrolü.
•Maliyet Faktörleri: Şarj cihazı tipi, elektrik sistemi upgrade ihtiyacı ve işçilik maliyetleri kurulum fiyatını etkiler. Şarj maliyeti ise yerel elektrik tarifelerine ve batarya boyutuna bağlıdır (ortalama 10-20$ / tam şarj – yurtdışı örneği).
Verimlilik ve Bakım İpuçları:
•Zamanlama: Mümkünse tarifenin ucuz olduğu zamanlarda (genellikle gece) şarj etme.
•İzleme: Akıllı şarj uygulamaları ile tüketimi ve maliyeti takip etme.
•Optimum Şarj Seviyesi: Batarya ömrü için sürekli %100 şarj etmek yerine genellikle %80 civarında tutmak önerilir.
•Düzenli Kontrol: Kablo ve bağlantılarda aşınma/hasar kontrolü, temizlik. Akıllı cihazlar için yazılım güncellemeleri.
•Potansiyel Zorluklar: Yetersiz elektrik kapasitesi, izin/yönetmelik süreçleri, enerji tüketimini yönetme.
5.Geleceğin İnşası: İş Gücü Dönüşümü ve Yetenek İhtiyacı
Enerji dönüşümü, nitelikli iş gücüne büyük ihtiyaç duyuyor.
•Büyük İş Gücü Talebi: Avrupa’da 2030’a kadar 1 milyondan fazla yeni iş bekleniyor.
•Yetenek Açığı: Özellikle mühendislik, veri bilimi, dijital/IT ve teknik/manuel rollerde ciddi bir açık var.
•Temel Zorluklar: Sektörler arası rekabet, yaşlanan iş gücü, çeşitlilik eksikliği, eğitim-sanayi uyumsuzluğu ve iletişim eksikliği.
6.Öneriler
•V2G Ticarileşme Modelleri Geliştirme: Türkiye özelinde V2G’nin ekonomik fizibilitesini artıracak, kullanıcı kabulünü sağlayacak (basit arayüzler, net fayda gösterimi) ve regülasyon engellerini aşacak yenilikçi iş modelleri üzerine Ar-Ge çalışmaları yapılmalı.
•Yerli Şarj Teknolojileri Geliştirme: Özellikle SiC/GaN tabanlı, yüksek verimli çift yönlü (V2G) şarj cihazları, akıllı şarj yönetim yazılımları (AI/ML destekli, kullanıcı dostu arayüzlerle) ve uçtan uca siber güvenlik çözümleri alanında yerli teknoloji geliştirme projeleri desteklenmeli. Ev tipi akıllı şarj ve V2H çözümlerine odaklanılmalı. •Şebeke Entegrasyonu ve Optimizasyonu: EV şarjının dağıtım şebekeleri üzerindeki etkisini modellemek, ISO 15118-20 gibi standartlarla uyumlu esneklik potansiyelini optimize etmek ve yerel şebeke sorunlarını çözmek için gelişmiş algoritmalar ve kontrol sistemleri üzerine Ar-Ge yapılmalı. Kullanıcıların şarj tercihlerini ve davranışlarını modellemeye dahil etmek.
•Veri Analitiği ve AI Uygulamaları: Şarj alışkanlıkları, şebeke durumu ve araçtan gelen batarya sağlığı verilerini (BMS) analiz ederek daha verimli şarj programları, esneklik hizmetleri ve kişiselleştirilmiş, anlaşılır kullanıcı teklifleri sunmak için büyük veri ve AI tabanlı çözümler geliştirilmeli. Ev enerji yönetim sistemleri ile entegrasyon potansiyeli araştırılmalı.
•Batarya Sağlığı ve Ömrü Yönetimi: V2G’nin batarya sağlığı üzerindeki etkilerini minimize edecek akıllı şarj/deşarj stratejileri ve batarya durumunu doğru tahmin eden gelişmiş BMS algoritmaları üzerine araştırmalar yoğunlaştırılmalı ve kullanıcılara bu konuda şeffaf bilgi sunulmalı.
•Yetenek Geliştirme Programları: Üniversiteler ve sanayi iş birliğiyle, enerji dönüşümünün gerektirdiği yeni yetkinliklere (V2G, akıllı şebekeler, siber güvenlik, veri bilimi, SiC/GaN elektroniği, kullanıcı deneyimi tasarımı, ev otomasyonu entegrasyonu) odaklanan eğitim programları tasarlanmalı.
•Çift Yönlü Pazar Büyüklüğü: Global pazar 2024’te 1,14 Milyar USD, 2032’ye kadar yıllık %20,3 büyüme bekleniyor!
•Türkiye’nin Şarj Gücü Patlaması: Kurulu güç 1 yılda %147 arttı! (2024)
•Geleceğin Yakıt İkmal Noktası: Türkiye’de 11.000+ şarj istasyonu, 28.000+ soket! (Şubat 2025)
•Kullanıcı Ne İster? Kolay kurulum (Level 2), basit ödeme (%54 Kredi Kartı – Kanada), kWh fatura (%70 – Kanada), güvenilir istasyonlar.
•Ağ Karmaşası: Kullanıcıların %71’i en az 2 ağa üye (Kanada). Standardizasyon şart!
•İnovasyon Motoru: SiC/GaN elektroniği ve AI/ML algoritmaları çift yönlü şarjı devrimleştiriyor
