Bu yazımızda kısaca elektrik tesisatı periyodik kontrollerinin hangi yönetmelikler çerçevesinde, nelerin kontrol edilerek, kimler ve hangi süreler içinde yapıldığını anlatmaya çalıştık.
Elektrik hayatımızın artık olmazsa olmazlarından. Elektrik tesisleri hayatımıza geniş ölçüde girmiştir. Bugün artık elektrik enerjisinden yararlanmadan yaşamanın kolay olmadığını söyleyebilirim.Elektrik sayılamayacak kadar çok yerde işimizi kolaylaştırırken yalıtım bozuklukları bizim ve diğer canlılar için tehlike doğurabilmektedir.
Nedir bu önemli tehlike? Yalıtım bozuklukları nedeniyle “elektrik çarpmaları” en önemli tehlikenin başında yer almaktadır. Elektrik çarpmaları sonucunda önemli yaralanmalar olmakta ve hatta ölümle sonuçlanmaktadır. Yalıtım bozukluklarının diğer bir etkisi de yangınlara yol açabilmeleridir.Elektrik çarpması etkisi insan vücudunun iki ayrı noktasının farklı potansiyellerde olması ile üzerinden akım geçmesiyle olmaktadır.
Bir insanın gerilim altındaki tesis bölümlerine dokunması doğrudan veya dolaylı yollardan olabilir. Tesislerde doğrudan dokunmaya karşı alınacak en önemli önlem tehlike arz eden bölgenin yalıtılmasıdır. Tehlike arz eden bölgeye erişimi engellemek diğer bir önlem olarak söylenebilir.Doğrudan dokunmaya karşı alınan en önemli önlemlerden birisi de tesisin topraklamasıdır.
Topraklamayı şöyle tarif etmek mümkündür.
Topraklama; tesiste bulunan jeneratör, trafo, motor, kesici, direk, pano, makine v.b gibi elemanların aktif olmayan yani gerilim altında olmayan metal kısımlarının bir iletken üzerinden toprakla birleştirilmesidir.
Tehlikeleri minimize etmek amacıyla tesislerin elektrik tesisatlarını standart ve yönetmelikleri göz önüne alarak yine standartların ön gördüğü periyotlarda denetleme yapmak can ve mal güvenliği bakımından önemli ve gereklidir.Elektrik tesislerde denetleme önce göz ile sonra hesap ve tesisin uygulama projelerinin kontrol edilmesi ile son olarak gerekli alet ve test cihazları ile yapılmaktadır.
Elektrik tesislerinde muayene, kontrol ve incelemeler “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” kapsamında uluslararası IEC 60364-6 ve bu standarda paralel olarak TSE tarafından yürürlüğe sokulmuş olan TS HD 60364-6 standardı minimum kuralları çerçevesinde yapılmaktadır.
Elektrik tesisatı periyodik kontrolleri hangi yönetmelikler çerçevesinde yapılıyor?
Elektrik Tesisatı Periyodik Kontrolleri ;25.04.2013 tarih ve 28628 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” kapsamında ve bu yönetmelikte atıfta bulunulan, aşağıda listelenen ilgili yönetmeliklere göre gerçekleştirilir..
*21/8/2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmî Gazete’de Yayınlanan “Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği”.
*30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan “Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği”.
*16/06/2004 tarihli ve 25494 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği”.
TS EN 60079 – TS EN 60439 – TS EN 61439 – TS EN 61557 – TS HD 60364-6 – TS 5141 EN 12954 – TS EN 13509 – TS EN 12817 – TS EN 12819 – TS EN 62305 standartları
Elektrik tesisatı periyodik kontrollerihangi süreler içinde yapılmalı?
Elektrik tesisatı periyodik kontrolleri;” İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve güvenlik Şartları Yönetmeliği” gereği ilgili standartlarda aksi belirtilmediği sürece, periyodik olarak aşağıda belirtilen periyotlarda yapılır.
Sabit Tesisler İçin;
Sabit İşletme İçin: En az yılda 1 kez
Sabit Olmayan Tesisler İçin;
Sabit İşletme Elemanları İçin: En az yılda 1 kez, Yer Değiştirebilen İşletme Elemanları için : En az 6 ayda 1 kez
Elektrik tesisatı periyodik kontrollerikimler tarafından yapılır?
Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili tesisatın periyodik kontrolleri elektrik mühendisleri, elektrik eğitimi bölümü mezunu teknik öğretmenler, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve güvenlik Şartları Yönetmeliği ilgili maddesi gereği “periyodik kontrol yapacak kişilerin eğitim alması, periyodik kontrol yapacak kuruluşların ise hizmet yeterliliği belgesi alması veya akredite olması zorunludur”.
Periyodik kontrol yapacak kişilerin eğitimi;
Periyodik kontrol yapacak kişilerin eğitimi ise aynı yönetmeliğinin “İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı tarafından veya Bakanlık ile protokol yapmak suretiyle; makine, inşaat ve elektrik (elektrik–elektronik) mühendisliği bölümlerini bünyesinde bulunduran üniversiteler ile örgün olarak eğitim vermede yetkin, personel belgelendirme konusunda en az beş yıl akredite olan kamu kurum ve kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları tarafından verilir.” maddesinde belirtilmiştir.
Elektrik Tesisatı Periyodik Kontrol ve Ölçümleri ‘nde gerçekleştirilen kontroller ve ölçümler nelerdir?
Elektrik İç Tesisat Ölçüm ve Kontrolleri aşağıdakileri hususları kapsamaktadır:
*Tüm sigorta, şalter, artık akım koruma düzeneği (kaçak akım rölesi), şebeke prizi ve ups prizi gibi elektriksel elemanların tespiti.
*Artık akım koruma düzeneği (Kaçak Akım Rölesi) testleri (Açma akımı(mA) ve Açma Süresi(ms) tespiti).
*Gerilim düşümü ölçümleri.
*Panolarda bulunan kabloların akım taşıma kapasitesinin ölçümü ve kontrolü.
*Panolarda iletkenlerin bağlantı kontrolleri.
*Panoların, dışarıdan gelebilecek elektriksel olmayan etkilere karşı korunmasının kontrolü.
*Panolarda, tek hat şeması ve ayrıntılı açıklamaların kontrolü.
*Panolarda elektriksel tehlike ve uyarı işaretlerinin kontrolü.
*Panolarda bulunan şalter, sigorta ve artık akım koruma düzeneği gibi ekipmanların etiketlendirilmesinin kontrolü.
*Panolarda ve sigorta kutularında bulunan kabloların mekanik etkilere karşı kontrolü.
*Pano ve sigorta kutularında kabloların renk kodlamasının uygunluğunun kontrolü.
*Panolarda bulunan topraklama ve nötr baralarının kontrolü.
*Topraklama iletkeninin son tüketici noktalarına kesintisiz taşınmış olmasının kontrolü.
*Panoların, dışarıdan gelebilecek mekanik etkiler ile sıcaklık etkilerine karşı kontrolü.
*Topraklama ölçüm ve kontrolleri.
*Çevrim empedansı ölçümleri.
*İzolasyon direnci ölçümleri.
*Termal kamera ile sıcaklık kontrolü.
