Rusya’nın Ulusal Araştırma Merkezi (NRC) “Kurchatov Enstitüsü” tarafından geniş kapasiteli nükleer reaktörlerin ömürlerinin uzamasını sağlayan yeni bir teknoloji geliştirildi. Türkiye’nin ilk nükleer güç santrali Akkuyu NGS’yi yapan Rusya Devlet Nükleer Enerji Şirketi Rosatom ise dünya çapında bir ilke imza atarak, bu teknoloji ilk kez deneyen şirket oldu. ‘Tavlama teknolojisi’ olarak tanımlanan bu yenilikçi teknoloji, nükleer enerji santrallerinin güvenliğini ve ekonomik performansını artırıyor ve VVER-1000 reaktörlerinin hizmet ömrünü yaklaşık 15-30 yıla kadar uzatabiliyor.
DAN NÜKLEER SANTRALLERİN ÖMRÜNÜ VE GÜVENLİĞİNİ ARTIRAN YENİ BİR TEKNOLOJİ
DÜNYADA BU TEKNOLOJİYİ İLK KULLANAN İSE ROSATOM OLDU..
ROSATOM GENEL MÜDÜRÜ ALEXEY LIKHACHEV: “REAKTÖRÜN ÖMRÜNÜ UZATAN EN YENİ VE TEK TEKNOLOJİ”
Rosatom, Moskova’ya 900 kilometre uzaklıktaki Saratov Bölgesi’nde yer alan Balakovo santralinde, VVER-1000 model birinci güç ünitesinde geniş kapasiteli bir reaktör kanalının iyileştirici ‘tavlama’ işlemini başarıyla tamamladı. “Kurchatov Enstitüsü” uzmanları tarafından geliştirilen bu teknoloji ile reaktör kanalındaki metalin fiziksel koşullarını iyileştiren, yenileyen bir ısıl işlem kullanarak reaktörün hizmet süresinin uzamasına olanak sağlanıyor. Proje, dünya genelinde yaşlanan 1GW kurulu kapasite reaktör filosu için uygun maliyetli ömür uzatma fırsatları sunuyor.
LIKHACHEV: “EN YENİ VE EN YENİLİKÇİ TEKNOLOJİ”
Rosatom Genel Müdürü Alexey Likhachev, bu teknolojinin dünyadaki en yeni teknoloji olduğuna dikkat çekerek, “Bugün dünya genelinde yaklaşık 37 VVER-1000 bulunmaktadır. Tavlama, bir reaktörün hizmet süresini uzatmaya olanak sağlayan dünya üzerindeki en yeni ve şu an için tek teknolojidir. Bu teknolojinin ihracatı da mümkün olacak” dedi.
7.8 MİLYAR TON KARBON EMİSYONUNU ENGELLİYOR
Tavlama, nükleer enerji santrallerinin güvenliğini ve ekonomik performansını artırarak VVER-1000 reaktörlerinin hizmet ömrünü yaklaşık 15-30 yıla kadar uzatabiliyor. Böylece hizmet ömrü süresince güç üretimi maliyetinin, kömür santralinin maliyetinden çok daha ucuz olacağı ve MWt-saat başına 29 dolara kadar düşürebileceği tahmin ediliyor. Söz konusu teknolojinin küresel karbon emisyonunu da toplamda 7,8 milyar ton kadar azaltmaya yardımcı olacağı belirtiliyor.
PATENTİ ALINDI
Bu yenilikçi teknolojiyi geliştiren NRC Kurchatov Enstitüsü”nün Başkanı Mikhail Kovalchuk konuya ilişkin şu bilgileri verdi:
“VVER-türü reaktörlerin nötron ışıması altında uzun süreli işleyişi, reaktör basınç kanallarındaki metal kısımların bozulmasına sebep olur. Bu da tüm nükleer santrallerin ömrünü sınırlayan bir unsurdur. NRC Kurchatov Enstitüsü” bilim insanları, her türden ve kapasiteden su kullanımlı nükleer güç reaktörüne adapte edilebilecek VVER-1000 nükleer reaktör kanallarını iyileştirici tavlama teknolojisini geliştirerek patentini aldı. İlk iyileştirici tavlama, Balakovo NGS’in birinci ünitesi için Kasım ayı ortalarında yapıldı. Bu işlem, basınç kanal metalinin yapısında ve mekanik kısımlarında ilk haline gelecekleri kadar bir iyileştirme yaşanmasına olanak sağladı. Tavlama sonuçlarına göre, VVER-1000 reaktör basınç kanalı, ekstra 15 yıllık bir hizmet ömrü kazandı.”
BENZER BİR TEKNOLOJİYLE REAKTÖRLERİN ÖMRÜ 60 YILA ÇIKTI
Daha önce de benzer bir teknoloji, Rusya’daki Novovoronej ve Kola NGS’lerde, Ukrayna’daki Rivne NGS’de, Almanya’daki Ermeni NGS ile Greifswald NGS’de ve Bulgaristan’daki Kozloduy NGS’de, orta kapasiteli VVER-440 model ve daha küçük reaktörlerde denenerek test edilmişti. Tavlama teknolojisi, bu reaktörlerin ömürlerinin 45 – 60 yıla çıkmasını sağladı. VVER-440 kanallarına kıyaslandığında, VVER-1000 modeller daha geniş bir çapa ve daha kalın çelik çerçevelemeye sahip. Kurçatov Enstitüsü bilim insanlarının geliştirdiği, geniş kapasiteli reaktörün kanalını tavlayan yeni teknolojisiyle, reaktör kanalındaki metal +565 derecede yavaşça ısındı. Ardından 100 saat sürecek sabit tavlama işlemi başlatılarak metal yavaşça soğudu.
ULUSAL REGÜLATÖRE SUNULACAK
Bu süreç boyunca toplanan tüm teknik veriler, daha ileri aşamada reaktör işlemleri yürütmek için onay alınmak üzere bir raporda birleştirilecek. Rapor ulusal regülatör Rostekhadzor’e sunulacak.
ROSATOM HAKKINDA
Devlet Nükleer Enerji Şirketi Rosatom, dünyada nükleer teknoloji pazarında lider konumundadır. Rusya Federasyonu’nun önde gelen çok profilli endüstriyel holdinglerden ve ülkenin en büyük vergi mükelleflerinden biridir. Nükleer enerji, mühendislik, NGS (nükleer güç santrali) tasarımı ve inşaatı alanında faaliyet gösteren Rosatom, Rusya’nın en büyük elektrik üretim şirketi olup, 2017 yılında 202.868 milyar kWh elektrik üretmiştir. Dünya sıralamasında yurtdışında aynı anda inşa edilen nükleer santral sayısında birinci, uranyum maden rezervinde ikinci, uranyum üretiminde beşinci, nükleer enerji üretiminde ise dördüncü sıradadır. Aynı zamanda, dünyanın uranyum zenginleştirmesinin %36’sını ve nükleer yakıt piyasasının %17’sini elinde bulundurmaktadır. Ayrıca ekipman üreten Rosatom, nükleer tıp için izotoplar üretmektedir, araştırmalar yürütmektedir ve malzeme bilimi alanında çalışmaktadır. Rosatom’un stratejisi, rüzgar enerjisi de dahil olmak üzere temiz enerji projeleri geliştirmektir. Rosatom, dünyanın tek nükleer buzkıran filosu dahil olmak üzere 300’den fazla işletme ve kuruluşu bir araya getirmektedir. Rosatom; nükleer enerji santrallerinin tasarımı, inşası, işleyişi, uranyum madenciliğin, dönüştürme ve varsıllaştırma, nükleer yakıt tedariği, kullanımdan kaldırma, harcanan yakıt deposu, ulaşım ve güvenli nükleer atık imhasını da bünyesinde barındıran, nükleer tedarik zinciri ve ötesinde entegre temiz enerji çözümleri sunan dünyadaki tek şirkettir. Yetmiş yıllık aralıksız edinilen deneyimle birlikte şirket, her tür nükleer enerji santrali için yüksek performans çözümleri sunmada dünya lideridir. Aynı zamanda rüzgar enerjisi üretimi, nükleer tıp, enerji depolama ve diğer sektörlerde de hizmet vermektedir. Merkezi Moskova’da bulunan şirketin 300’den fazla kurum ve kuruluşu, 250 bin çalışanı bulunmaktadır. Küresel düzeyde de dünyanın en büyük ikinci uranyum rezervlerini, dünyanın varsıllaştırma piyasasının ise yüzde 40’ını elinde tutmaktadır. Dünyanın en büyük yeni nesil nükleer enerji santrali kurucusu Rosatom’un, 10 yılda yaptığı ihracat ise 133 milyar dolardır.
NRC “KURCHATOV ENSTİTÜSÜ” HAKKINDA
NRC “Kurchatov Enstitüsü”, nükleer enerji endüstrisinin öncüsü ve icat, iyileştirme, güvenilirlik gerekçelendirmesi ve su kullanımlı güç reaktörleri de dahil olmak üzere termal nötron reaktörlerin güvenli çalışmasını sağlamak üzere verilen tüm hizmetlerin sabit araştırma denetçisidir. Enstitü, hem yeni reaktörlerin icadından hem de halihazırda varolan reaktör santrallerinin bakımından ve gelişiminden doğan reaktörün fiziksel ve malzeme bilimi problemlerini çözmeyi amaçlayan deneysel ve araştırma ekipmanına sahip en modern komplekse sahiptir. Kurçatov Enstitüsü uzmanları, VVER-440 reaktörleri iyileştirici tavlama teknolojisi geliştirmiş ve kullanmaya başlamışlardır. Bu teknoloji, Rusyada ve Rusya dışında işleyen 17 VVER-440 reaktörünün ömrünü 45 yıla kadar uzatmıştır. 3 Rus VVER-440 nükleer ünitesi, yeniden tavlanmış ve hizmet ömürleri 60 yıla kadar uzamıştır. NRC “Kurchatov Enstitüsü”, kendi inisiyatifiyle VVER-1000 reaktör baskı kanalları materyalleri için iyileştirici tavlama modu geliştirmiş ve patentini almıştır. VVER-440 reaktörlerinin ömürlerini uzatmaya yönelik son derece başarılı bu deneyime rağmen VVER-1000 reaktörleri, yeni bir iyileştirici tavlama moduna ihtiyaç duymuştur. Bu durumun yapıdaki farklılıklardan ve bu farklılıklardan doğan reaktör kanallarının metal kısımlarındaki mekanizmaların radyasyon azalmasındaki farklılıklardan kaynaklandığı, NRC “Kurchatov Enstitüsü”, tarafından ortaya çıkarılmıştır. Geliştirilen tavlama modu, 100 saat boyunca (565±15)оС’de ısınma işlemini taahhüt etmektedir. NRC “Kurchatov Enstitüsü”, VVER-1000 reaktör basınç kanallarının endüstriyel iyileştirici tavlama teknolojisinin yaratılması ve gerekçelendirilmesi üzerine Rosatom tarafından başlatılan çalışmayı geliştirmiştir. Balakova NGS’nin ilk ünitesinde VVER-1000 reaktör basınç kanallarının öncü iyileştici tavlama işlemi, Kasım ortasında başarılı bir şekilde tamamlanmıştır. “Kurchatov Enstitüsü”nden uzmanlar, gerekli tavlama parametreleri ve modlarının tavlama teknolojisi üzerindeki bilimsel yönetimi, denetimi ve kontrolünü gerçekleştirmiştir. İyileştirici tavlama işleyişindeki ve teknik uygulamasındaki birikim ve tecrübenin bir sonucu olarak NRC “Kurchatov Enstitüsü”, gerekli olması halinde her tür ve kapasitede su kullanımlı güç reaktörler için de benzer teknolojiler geliştirmeye ve işletmeye olanak sağlayan benzersiz bir yetkinliğe sahiptir.
