Alçak gerilim parafudr sistemlerinin seçimi konusu ve kullanılan özellikleri tartışmalar yaratmakta ve büyük bir kaos ile rekabet endişesi kapsamında yanlış ürünlerle sistemler koruma altına alınmaktadır. Sonuç olarak da ani aşırı gerilim ve yıldırım darbeleri sonucunda sistemler zarar görmektedir. Yılkomer olarak mümkün olduğu kadar doğru keşif ve doğru ürün önerisi ile yaklaştığımız parafudr seçim ve tasarımını doğru uygulama ile birleştirerek sistemleri koruma altına almaktayız. Bu yazımızda adım adım AG Parafudr seçimi üzerine ilerleyeceğiz ve sizleri aydınlatmaya çalışacağız.
YILKOMER OLARAK RAYCAP -ISKRA Zascite MARKA ÜRÜNLERİ KULLANMAKTAYIZ VE SAFETEC TEKNOLOJİSİNİ TERCİH EDİYORUZ.
Yılkomer olarak Alman Raycap firmasının ülke sorumluluğunu yürütmekteyiz. Raycap firması önümüzdeki dönemde lansmanını gerçekleştireceğimiz sistemlere seri entegre edilen STRİKESORB teknolojiinin patentine sahip ve bu konuda en güçlü parafudrları üreten firmadır. Bünyesine kattığı Iskra Zascite firması ile de pano tipi ürün grubunda ciddi bir atılım gerçekleştirmektedir. Almanya, Amerika, Slovenya ve Yunanistan’da bulunan üretim tesisleri ile alçak gerilim parafudr grubunda 2400 farklı ürün çeşidine sahiptir. Yılkomer olarak sahip olduğumuz 2400 farklı koruma ürünü ile her gerilim ve akım seviyesinde her sistemi mühendislik tasarımımızla birleştirip koruma altına almaktayız.
Alçak gerilim parafudr sistemlerinde öncelikli olarak teknoloji kavramı son derece önemlidir. Yılkomer olarak SAFETECteknolojileri tercih etmekteyiz. Sadece varistör teknolojili ürünler kullanmak ürünlerin kolay zarar görmesini sağlamaktadır. Bu noktada MOV+GDT yani gas deşarj tüpleri ile varistörlerin koruma altına alındığı safetec teknoloji ürünler ile Yıldırım darbelerine geçit vermemek tek hedefimiz. Ayrıca parafudrlarda Sıcaklık etkisini güçlü Termal Kontrol devreleri ile koruma altına alan bu teknoloji sınıfının en iyisi olarak ön plana çıkmaktadır.
ALÇAK GERİLİM PARAFUDR SİSTEMLERİNDE STANDARTLARA UYGUNLUK SON DERECE ÖNEMLİDİR
Tasarım öncesi ürün ve marka seçimi son derece önemlidir.Bu konuda uluslararası normlara uygunluk büyük önem taşımaktadır. Alçak gerilim parafudr standartlarına göz atarsak;
IEC 62305 Ed.2 bu konuda en genel risk analizi ve tasarım detaylarını sunmakla birlikte IEC 62561 Standartı bu konuda bizlere ürünlerin içerisinde kullanılan componentlerin detaylarını vermektedir. Komponent açısından standart dışı ürünlerin yıldırım darbesine karşı başarılı olması beklenemez. IEC 61643 Standartı ise bu konuda bizlere Alçak Gerilim Parafudr sistemlerinin test kriterlerini belirleyen çok önemli bir standarttır.Alınan ürün testlerinde IEC 61643 normuna uygunluk dikkat edilmelidir.
IEC 61643 -11 ise temel parafudr elektriksel parametlerinin belirlenmesini sağlar. Bu basit parametrelerin önemlilerini aşağıda belirtiyoruz;
- Uc (Maximum Continuous Operating Voltage)
- Test Class: I, II, III
- In (15 shots)
- Imax (8/20)
- Iimp (10/350)
- SCCR (Short Circuit Current Rating) kA
- External/Internal disconnector
- TOV
IEC 61643-11 standartı baz alınarak üreticiler VDE, KEMA, TUV gibi bağımsız kuruluşlardan test belgeleri almaktadır. RAYCAP ürünler ilgili standartların tamamına uygunluk göstermektedir.
KONU YILDIRIMSA TİP 1 10/350ms DARBE SEÇİMİ ESAS ALINMALIDIR
Doğru ürün, marka ve teknoloji seçiminden sonra tasarım adımlarımıza geçebiliriz, Yıldırım darbesi 10/350ms eğrisine sahiptir. Konu yıldırımdan korunma ise alacağımız parafudrda 10/350ms test eğrisinde test değeri mutlaka olmalıdır. Yıldırım darbesine karşı 10/350ms de test edilmiş ürüne B SINIFI PARAFUDR ya da TİP 1 ,SINIF 1,CLASS 1 parafudrdenmektedir. Ana pano, açık arazi ortamlarında, güneş santrali gibi yıldırımda direk maruz kalan alanlarda, Bina giriş noktalarında mutlaka B SINIFI Parafudr kullanılmalıdır. Paratoner, Faraday Kafesi gibi dış yıldırımlık sistemi olan binalarda ana panolarda, dış yıldırımdan korunma sistemi izolesiz inen yapıların ana pano yanında kat panolarında mutlaka B SINIFI PARAFUDR Kullanılmalıdır.Tip 1 parafudr ürünlerde 10/350ms eğrisinde koruma seviyesi değişkenlik göstermektedir, burada 5ka koruma değerinden 150ka değerine kadar birçok ürün bulunmaktadır. Parafudr seçimi burada başlar. Risk analizi sonucunda bölge riskine göre koruma seviyesi seçilmelidir. Koruma değeri 12,5ka olan bir ürün 100ka gelen bir noktada çaresiz kalır. 10/350ms eğrisi değeri datasheetlerde Iimp olarak yer almaktadır. Iimp değeri kontrol edilerek parafudr seçilebilir. Genellikle ülkemizde B SINIFI 100KA parafudr kavramı yerleşmiştir. Ancak her noktada bu ürünü kullanmak zorunda değiliz, risk analizi tasarım yaparak doğru ürünleri seçebiliriz.
ŞEBEKE DARBELERİNE, ANAHTARLAMA ELEMANLARINA KARŞI TİP 2 8/20ms ÖNEM TAŞIR
Alçak gerilim parafudr sistemlerinde ana panolarda Tip 2 Parafudr kullanıldığına şahit oluyoruz ve tesis büyük riske sokuluyor. TİP 2, C SINIFI PARAFUDRLAR sadece şebeke darbelerine karşı korurlar yıldırım darbelerine karşı bir koruma sağlamazlar. TİP 2, C SINIFI PARAFUDR,CLASS 2 olarak adlandırılan ürünler 8/20ms eğrisine göre test edilirler, Ani gerilim yükselmeleri, harmonikler, switching darbeleri, anahtarlama darbeleri bu ürünle sönümlenir. Ancak yıldırım bu ürüne gelirse ürün patlar. Bundan dolayı ürün seçerken tali panolar ve direk yıldırıma maruz kalmayacak noktalarda C SINIFI PARAFUDR tercih edilmelidir. C sınıfı parafudrların karekteristiği Imax tır.Genellikle ülkemizde 40kiloamper C SINIFI Parafudrlar kullanılmaktadır.
HEM YILDIRIM HEM ŞEBEKE DARBESİNE KARŞI KORUMAK İSTERSEK COMBİNE ÜRÜNLER TERCİH EDEBİLİRİZ
Kombine ürünler hem yıldırım hem de şebeke darbelerine karşı koruma sağlamaktadır.
Tip 1+2+3 AG Parafudr, Tip 1+2 AG Parafudr, B+C sınıfı AG Parafudr gibi isimler alan kombine parafudrlar hem yıldırım hem de şebeke darbelerine karşı koruma sağlamaktadır. Açık arazide bulunan tüm panolarda B+C SINIFI PARAFUDR kullanılmalıdır. B+C sınıfı parafudrlar da koruma değerlerine göre değişkenlik göstermektedir. Bu kategoride Tip 1+2+3 100ka Korumalı ürünler özellikle villa gibi konut korumalarında büyük avantaj sağlamaktadır.
YALNIZ ENERJİ HATLARINI KORUYARAK TÜM TESİSİ KORUMA ALTINA ALAMAYIZ. D SINIFI PARAFUDRLAR BU NOKTADA BÜYÜK ÖNEM TAŞIR
Parafudr seçiminde D sınıfı parafudrlar genellikle atlanır ve tasarımda yer almazlar, proje firmaları da bu konuya çok değinmez. Ancak enerji hatları kadar data, koaksiyel ve haberleşme hatları da büyük önem taşırlar. Data hattı koruma, Cat hattı yıldırım koruma, POE yıldırım koruma ürünleri, Zayıf akım 24v, 48v parafudrlar, koaksiyel parafudr hat korumaları, RS232, 485 Haberleşme modülleri parafudrları bu kategoride büyük önem taşımaktadır. Örneğin bir kamera koruma sisteminde kameraların ve switchlerin yıldırımdan korunması için cat hattı parafudru büyük önem taşır, yada telekom hatlarından gelen darbelere karşı TELEKOM HATTI YILDIRIM KORUMA Parafudrları oldukça önemlidir. Bu nedenle TİP3, D SINIFI ,CLASS 3 Parafudrlara ayrı bir önem vermek zorundayız. Bu önemi vermezsek tüm tesisimiz kısa zamanda zarar görebilir.
ÖRNEK BİR KAMERA KORUMA SİSTEMİ
Kameraların Yıldırımdan Korunması konusunda örnek bir tasarım paylaşırsak enerji ,data ve koaksiyel hatların korunmasını görebilirsiniz;
Sonuç olarak sistemlerin yıldırımdan korunması bir uzmanlık ister ve farklı sistemlerde sistem özelliğine göre ürün seçilmesi gerekmektedir. Yıldırım darbesinin kesinlikle sistemlerimize ciddi oranda zarar vermektedir ve bu noktada alçak gerilim parafudr seçimi ve tasarımı, parafudrların uygulaması son derece önem taşır. YILKOMER sitesinden alıntıdır.
