Contrel, Kaçak akım rölesi uygulaması insan hayatını koruyan en önemli koruma elemanıdır. AG Parafudr ürünleri sistemde bulunan elektriksel cihazları korurken kaçak akım röleleri ise insan hayatını olası bir kaçakta korumaktadır ve ülkemizde tüm tesislerde uygulanması zorunludur. Tüm tesislerin ortak problemi kaçak akımların tutmaması ve insan hayatının riske girmesidir. Dolayısıyla kaçak akımı doğru çalışmaya tesisler tesisat uygunluk raporu alamazlar ve yasal düzeyde de riskli sınıfa geçerler.
Yılkomer olarak tesislerin bu sorununa kesin çözüm getiriyoruz. Mühendislik, keşif ve uygulama çalışması yaparak dünyanın Harmoniklerden etkilenmeyen en akıllı rölesi ülke sorumluluğunu yürüttüğümüz CONTREL’in ürünleri ile sistemlerde kaçak akım tutmamam problemlerine son noktayı koyuyoruz. Toroid uygulaması ve röle ile sistemlerin sıkıntılarına kesin çözüm sunmaktayız. Konuyla ilgili yazı sonundaki formu doldurup ücretsiz demo talebinde bulunabilirsiniz.
Yüksek teknolojiye sahip kaçak akım röleleri ile;
- İşletmenizde elektrik arızasına bağlı oluşabilecek yangın gibi istenmeyen durumları engellemiş olursunuz.
- İşletmenizde çalışanlarınızın hayatlarını elektrik kaçaklarına karşı korumuş olursunuz.
- İşletmenizin elektrik enerjisini kesintisiz kullanmasını sağlayarak üretim kayıplarını ortadan kaldırabilirsiniz.
Çalışma ve sosyal güvenliği bakanlığının elektrik iç tesisler yönetmeliklerinde belirtildiği gibi ana dağıtım panolarına yangın korumaya yönelik 300 mA açma akımlı kaçak akım röleleri, bütün tali pano, ekipman, priz, motor, makineler ve cihazlara hayat korumaya yönelik 30 mA açma akımlı kaçak akım röleleri sigorta ile birlikte kullanılmalıdır. Fakat bu güne kadar piyasada satılan birçok marka ve model kaçak akım röleleri ile bu yönetmeliğe uymak pek mümkün olmuyordu. Çünkü kaçak akım dediğimiz olayın tek bir nedeni vardır. Bu neden de izolasyon hatasıdır. Ya da izolasyon seviyesi düşük kullanılan yalıtkan malzemelerdir. İzolasyon hatası olan yerde de kaçak akım çok yüksek akımlara çıkar hatta gözle de görülebilecek ark gibi sonuçlar ortaya çıkarır. Aksi taktirde kaçak akım diye bir durum asla oluşmaz. Oluşan harmonik akımlardır. Bu harmonik akımların bir çoğu nötr hattı üzerinden dönüş yapmazlar. Frekansları yüksek olduğundan yalıtkan malzemelerde delinmeye yol açarak toprak hattı üzerinden devresini tamamlarlar. Dolayısı ile piyasada bulunan kaçak akım röleleri bu harmonik akımları kaçak akım gibi algılayıp açmaya giderler. Bu harmonik akımların gerilim değerleri çok düşüktür. Yani bir kalem pil kadar etkisi dahi yoktur. Fakat oluşturdukları akım miktarları 30 miliamper’den büyük olduğundan kaçak akım rölelerinin nedensiz açmasına yol açarlar. Temsilcisi olduğumuz kaçak akım röleleri piyasada bulunan rölelerin aksine harmonik ve gürültü akımlarından asla etkilenmezler. Alçak geçiren filtre özelliğine sahiptir. Yani 50 Hz’den 2500 Hz’e kadar olan yüksek frekansa sahip parazit ve gürültü akımlarından asla açma yapmazlar. Bütün topraklama sistemlerine uyumludur. ( TT, TN-S, TN-C , TN-C-S , IT ) Bu güne kadar çok yüksek maliyetler ödeyerek almış olduğunuz rölelerin taleplerinize cevap vermemesi çok üzücü bir durumdur. Bu duruma düşmemek için mutlaka doğru ürün ile çalışmalısınız. Her makinenin karekteristliği birbirinden farklıdır. Her makineye aynı tip kaçak akım rölesi kullanmak en çok yapılan hatadır. Deneyimli mühendislerimiz keşif sırasında yüksek teknolojiye sahip cihazlarımız ile makinelerin karakterist özelliklerini, harmonik akım düzeylerini tespit ederler. Yapılmış olan tespitler sonucunda her makine için doğru ürün seçimini yaparlar.
Neden Kaçak Akım Rölesi Geçmişi ve Kullanılma Amacı Nedir; Kaçak akım röleleri geçmiş tarihe yönelik incelendiğinde gelişmiş ülkelerde 20-30 yıl önce kullanılmaya başlanıldığı görülmektedir. Türkiye’de ise tarihi çok eski değildir.
Fakat elektriğe bağlı oluşan iş kazalarının çok fazla artması nedeni ile günümüzde kaçak akım röleleri zorunlu hale gelmiştir. Hatta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı İş güvenliği müfettişleri denetimlerini sıklaştırmışlardır. Genel olarak referans aldıkları kural ise; Ana dağıtım panolarına yangın korumaya yönelik kaçak akım rölesi ( 300 mA ) , bütün makine, motor, cihaz, priz, tali pano vs. için hayat korumaya yönelik kaçak akım rölesi ( 30 mA ) sigorta ile birlikte tesis edilmelidir. Ayrıca hayat korumaya yönelik 30 mA açma akım değerinden yüksek seçilmiş hiçbir kaçak akım rölesini kabul etmemektedirler. Peki kaçak akım rölesi neden olmalıdır; İşletmemizde kullandığımız sigortalar, kaçak akım röleleri ve Termik manyetik şalterlerin amacı makineleri, insanları ve iletim hatlarını korumaktır. Aksi taktirde etiketinde 400 Volt, 10 Amper, 50 Hz yazan bir makineyi AG’si 400 Volt ,50 Hz olan bir şebekeye bu koruma elemanları olmadan direk bağlarsanız sağlıklı bir şekilde çalışır. Sağlıklı çalışması için bu koruma elemanlarının hiç birine ihtiyaç yoktur. Bu bilgi o kadar önemlidir ki bu bilginin bizde nasıl gerçekte uygulandığını bir örnekle açıklayalım. A firmasına yeni bir makine alındı. Firmada uygun görülen bir alana makine yerleştirilir. Makinenin elektrik ustası Ahmet Bey çağrılır. Ahmet Bey makinenin etiket bilgisine bakar ve şu değerleri görür. 400 Volt , 250 Amper , 50 Hz Ahmet bey tedarikçisini arar 250 Amper makinemiz geldi 1 adet en az 250 Amper değeri olan Termik manyetik şalter ihtiyacımız var der . Tedarikçi 250 A termik manyetik şalterin sevkıyatını A firmasına yapar. Ahmet usta mesafe ve makinenin akım değerini de referans alarak makine besleme hattını çeker ve hattın başına almış olduğu termik manyetik şalterin montajını yapar ve makineyi devreye alır. Biz de hayırlı olsun diyelim.
Katalog için TIKLAYIN
Fakat gerçekte hayırlı oldu mu inceleyelim. Ahmet Bey’e sorular sorarak başlayalım;
- Bu makine ve hattına bu manyetik şalteri takarken makineyi, hattı ve makine operatörünü koruyacağına nasıl emin oldunuz?
- Fazlar arası, Fazlar ile nötr arası ve Fazlar ile gövde arası hat empedanslarını biliyor muydunuz?
Şalter seçimi yaparken bu değerlerin bir önemi yok mu sizin için?
- Makineye ve hattına ilave ettiğiniz Termik manyetik şalterin kısa devre açma akım değerini kontrol ettiniz mi?
Cevabı tahmin edebilirsiniz aslında. Peki uygun seçilmemiş bir koruma elemanının gelecekte bu makine ve işletmede oluşturabileceği sonuçlar;
- Makine üzerinde fazlar arası veya fazlar ile nötr hattı arasında oluşabilecek bir kısa devre durumunda yüksek kısa devre akımı oluşur. Bu kısa devre akımı, hatların birbiri ile arasındaki hattın empedans değerine göre oluşur. Oluşan bu kısa devre akımı Termik manyetik şalterin kısa devre açma akımının altında kalırsa bu manyetik şalterin açmayacağı ve koruma yapmayacağı anlamına gelir. Kendinden önceki elektrik tesisatında bulunan termik manyetik şalterlerin nominal akım değeri ve buna bağlı kısa devre açma akımları daha yüksek olduğundan onlarda açmayacaktır. Dolayısı ile makine aslında Trafo’nun AG kısmına direk bağlı olduğu anlamına gelir. Makineye, mesafe ve makinenin nominal akım değerine referans alınarak çekilmiş olan iletkenler de bu çok yüksek kısa devre akımını uzun süre taşıyamazlar ve yangın gibi çok kötü sonuçlar ortaya çıkacaktır.
- Makine üzerinde fazların gövde ile arasında oluşabilecek bir temasta makine operatörü hayati risk altındadır. Çünkü iletkenlerin kendi aralarındaki empedans değerlerini küçükten büyüğe sıralarsak,
Fazlar arası empedansı değeri < Fazlar ile nötr arası empedans değeri < Fazlar ile toprak hattı arası empedans değeri Dolayısı ile fazlar arası kısa devre durumunda ve fazlar ile nötr arası kısa devre durumunda açmayan şalter fazlar ile toprak hattı arasında asla açma yapmayacaktır. Sonuç olarak kısa devre durumunda toprak hattı ile ( makine gövdesi ile ) teması olan operatörün temas ettiği vücut bölümü ile trafo arasında arasın da kapalı bir devre oluşur. Bu kapalı devrenin direncine göre vücudu üzerinde bir akım akışı meydana gelir. Dolayısı ile yüksek elektrik akımına kapılan insan için hayati risk kaçınılmazdır.
- Topraklama ölçüm yöntemlerini pek çoğumuz biliriz. Kazık çakarak veya yeni nesil cihazlar ile hiç kazık çakmadan
Kolayca topraklama geçiş direnci değerini ölçebiliyoruz. Her iki yöntemde de ölçeceğimiz noktayı topraklama hattından ayırmayız. Dolayısı ile ölçtüğümüz değer sadece o noktaya ait geçiş direnci değeri değildir. Topraklama hattı ile teması olan her noktanın paralel eşdeğer geçiş direnci değeridir.
Yani bu kapalı paralel ring şebekeden tek bir noktanın bile çıkması eşdeğer direncin yükselmesi anlamına gelir. Yani fazlar ile toprak hattı arasında oluşabilecek kısa devre akımının da düşmesi anlamına gelir. Manyetik şalterler ve sigortalar bu gün uygun seçilmiş olsa dahi toprak hatlarının fiziksel koşullardan çok etkilenmesi ve her gün toprak ring şebekesine ekleme ve çıkarmaların çok sık yapılması nedeni ile bu gün açma akım değeri uygun seçilmiş bir şalter veya sigorta yarın uygun olmayabilir. Özetle manyetik şalterler ve sigortaları hayat koruma ekipmanı olarak seçmek bu riski almak anlamına gelmektedir. Ayrıca sigorta ve termik manyetik şalterlerin uygunluk testleri makine panolarında yapılır. Yani makine panosuna ulaşan besleme kablosunun son noktasından yapılır ve ölçülen empedans değerleri bu noktadan alınır. Makine üzerindeki diğer elektriksel bölgelere makine besleme iletkeninden çok daha düşük kesitlerde iletken ile enerji taşınır. Dolayısı enerjinin taşındığı kesiti küçük direnç değeri büyük iletken, taşındığı bölgede oluşabilecek faz toprak kısa devresinde direnci yükselttiğinden kısa devre akımını düşürecektir. Dolayısı ile makine panosuna kadar koruma yapan sigorta veya termik manyetik şalter makinenin birçok bölümünde oluşabilecek kaçak akımlarda etkisiz kalacağı kaçınılmazdır. Makine operatörü bu kaçak akım durumunda hayati risk ile karşı karşıya kalır. Özetle; Kaçak akım rölesinin açma akımları sigortalar ve manyetik şalterler ile mukayese edemeyecek kadar küçük değerlerde olduğundan kaçak akım rölesi gerçekten hayat kurtarır. Can ve mal güvenliğini korur. Yangın gibi istenmeyen kötü durumları engeller.
Katalog için TIKLAYIN
Topraklama; Elektrik sisteminde kaçak akım rölelerinin olması tek başına yeterli değildir. Çünkü kaçak akım röleleri kaçak akımlara karşı korur. Dokunma gerilimine karşı koruma da yeterli değildir. 50 Volt tehlikeli gerilim sınırı kabul edilirse 30 mili amper ayar kademesi bulunan ve 25 mA açma akım değerinde açma yapan bir kaçak akım rölesinin bulunduğu bir makinede 50 Volt / 25 miliamper : 2 kohm’dur. Yani özetle topraklama hattı olmayan temas edilen nokta ile tamamladığımız kapalı devre empedans değeri 2 kohm’den büyük olursa rölenin açmayacağı anlamına gelir. Çünkü vücudumuzun içinde bulunduğu kapalı devreden 25 mA akım akmayacaktır. Kaçak akım bu değeri göremeyecek fakat Dokunma gerilimi = Kaçak akım değeri X kapalı devre empedansı formülü baz alınarak dokunma gerilimi değeri 50 Volt’u geçecektir. Dolayısıyla dokunma gerilimi tarafından elektrik çarpılması gerçekleşecektir. Özetle topraklama hattı ve kaçak akım rölesi birlikte tesis edilmelidir. Geçmişten Günümüze Kaçak Akım Röleleri; Geçmişte kullanılan kaçak akım röleleri incelendiğinde ( üstteki resimde ) birçoğunda açma akım değerleri ayar kısmında mA cinsinden değil kohm cinsinden ayarlandığı görülmektedir. Aslında yöntem oldukça da etkili ve doğru idi. Örneğin 11 kohm değerine ayarlanan bir röle için 230/11kohm: 20 mA açma akımı oluştuğunda açma yapacağı anlamına gelmekteydi. Fakat günümüz teknolojisinde her geçen gün kendini yenileyen elektronik cihazlar elektrik şebekesini de aynı oranda kirletmektedirler. Harmonik akımlar bunun bir örneğidir. Aynı zamanda makinelerin elektrik tesisatında kullanılan düşük kalitede izolasyona sahip ekipmanlar ohm ayarına göre çalışan rölelerin sağlıklı çalışmasını engellemektedirler. Özellikle yüksek frekanslı harmonik akımların bu izolasyon seviyesini kolay delmesinden ohm ayarlı röleler sağlıklı çalışmamaktadır. Bu harmonik akımlara karşı koymanın tek yolu, harmonik akımları gerçek kaçak akımlardan ayıran bir ürün ile çalışmaktır. Deneyimli mühendislerimiz keşif sırasında yüksek teknolojiye sahip cihazlarımız ile makinelerin karakterist özelliklerini, harmonik akım düzeylerini tespit ederler. Yapılmış olan tespitler sonucunda her makine için doğru ürün seçimini yaparlar.
